Tin mừng theo thánh Gioan cho
chúng ta thấy một hình ảnh thần nghiệm rất hùng hồn mà khá trần tục. Khi thánh
Gioan mô tả Bữa Tiệc Ly, ngài cho chúng ta biết rằng trong bàn tiệc, người môn
đệ mà Chúa thương ngồi ngả đầu vào ngực Chúa.
Tôi tin là các họa sĩ nắm bắt sức mạnh của hình ảnh
này tốt hơn là các thần học gia và học giả Kinh thánh. Các họa sĩ và
diễn giải nghệ thuật thường thể hiện hình ảnh này như sau: Người môn đệ Chúa
thương ngả đầu vào ngực Chúa với một tai hướng thẳng vào tim Chúa Giêsu, nhưng
mắt thì nhìn thẳng vào thế giới.
Đúng là một hình ảnh hùng hồn! Nếu đặt tai
vào ngực người khác, bạn có thể nghe được tiếng tim họ đập. Thế thì người
môn đệ này là người hòa chung nhịp tim của Chúa và đang nhìn ra thế giới từ điểm
quy chiếu đó.
Xa hơn nữa, thánh Gioan cho chúng
ta một loạt hình ảnh để thực tế hóa những hệ quả từ việc nghe tiếng tim Chúa.
Trước hết, người môn đên Chúa
thương đã đứng cạnh Đức Mẹ dưới chân thập giá Chúa Giêsu. Hình ảnh này
gói gọn điều gì? Trong Tin mừng theo thánh Luca, Chúa Giêsu thừa nhận
là đôi khi bóng tối có vẻ lấn át sự thiện và dường như Thiên Chúa bất lực. Đôi khi bóng
tối lấn lướt! Cái chết của Chúa Giêsu là một trong những lúc như thế,
và người môn đệ Chúa thương, cũng như Đức Mẹ, không thể làm gì khác ngoài đứng
đó bất lực giữa muôn trùng tối tăm và bất công. Chẳng thể làm
được gì ngoài đứng đó bất lực. Nhưng khi đứng đó, người môn đệ Chúa thương
cũng chung vai sát cánh với hàng triệu người nghèo và những nạn nhân trên khắp
thế giới, những người chẳng thể làm gì trước cảnh ngộ của mình. Khi người ta đứng
đó bất lực, khi chẳng thể làm được gì, khi sự hữu hạn của con người câm nín,
thì có thể nảy lên lời cầu nguyện thâm sâu nhất. Rồi sau đó,
người môn đệ Chúa thương đưa Đức Mẹ về nhà mình, một hình ảnh không cần phải giải
nghĩa gì thêm.
Tuy nhiên, có một hình ảnh thứ
hai liên kết với người môn đệ Chúa thương ngả đầu vào ngực Chúa, mà chúng ta cần
giải nghĩa đôi chút. Khi người môn đệ đó ngả vào ngực Chúa, thì có một cuộc
đối thoại đáng để ý diễn ra. Chúa Giêsu bảo các môn đệ là một người trong số họ sẽ
phản bội Ngài. Thánh Phêrô quay sang người môn đệ Chúa thương mà nói:
“Hỏi thầy xem đó là ai?” Điều này gợi lên chất vấn: Tại sao Phêrô không tự hỏi
Chúa câu đó? Thánh Phêrô đâu có ngồi xa Chúa đến mức không
thể tự mình hỏi Chúa câu đó.
Hơn nữa, câu hỏi của thánh Phêrô
có tầm quan trọng thực sự khi xét theo bối cảnh sử học. Các học giả ước
chừng Tin Mừng theo thánh Gioan được viết vào khoảng những năm 90 đến 100. Khi đó thánh
Phêrô đã được công nhận là giáo hoàng và đã chịu tử đạo rồi. Đoạn Tin Mừng
này đang nói lên rằng sự mật thiết với Chúa Giêsu cao hơn bất kỳ điều gì khác,
kể cả vai vế trong giáo hội, kể cả có là giáo hoàng đi chăng nữa. Lời cầu nguyện
của tất cả mọi người đều đi qua người môn đệ Chúa thương. Đức Giáo
hoàng không thể cầu nguyện với tư cách Giáo hoàng, nhưng là với tư cách một người
môn đệ được Chúa thương như bao Kitô hữu khác. Đức Giáo hoàng
có thể cầu nguyện cho thế giới và giáo hội với tư cách Giáo hoàng, nhưng chỉ có
thể cầu nguyện riêng với tư cách người môn đệ Chúa thương.
Cuối cùng, trong Tin Mừng theo
thánh Gioan nêu bật lên khái niệm rằng sự mật thiết với Chúa Giêsu thì quan trọng
hơn vai vế trong Giáo hội, và điều này được mô tả rõ hơn nữa trong buổi sáng
ngày Phục Sinh. Maria Magdalena chạy từ mộ về và bảo các môn đệ là
ngôi mộ trống. Thánh Phêrô và người môn đệ Chúa thương liền
chạy ngay đến mộ. Ta có thể dễ dàng đoán ra ai là người đến đó trước. Người môn đệ
Chúa thương dễ dàng đến trước thánh Phêrô, không phải bởi có lẽ do trẻ hơn,
nhưng là do tình yêu thì mạnh hơn vị thế. Đức Giáo hoàng cũng có thể đến đó trước, nếu
ngài chạy với tư cách người môn đệ Chúa thương chứ không phải tư cách giáo
hoàng.
Và mọi người cho rằng người môn đệ
Chúa thương chính là thánh Gioan. Có thể đúng là thế, nhưng đấy không phải điều mà những
đoạn Tin Mừng này muốn nói. Thân thế theo sử học của người môn đệ Chúa thương được
bỏ ngỏ một cách có chủ đích, là bởi Tin mừng muốn khái niệm về người môn đệ
Chúa thương là một lời mời gọi và một vai trò hợp với bạn, với mọi Kitô hữu
trên đời, bao gồm cả giáo hoàng nữa.
Vậy ai là người môn đệ Chúa
thương? Người môn đệ Chúa thương có thể là bất kỳ ai, nam nữ
trẻ em, miễn là mật thiết với Chúa Giêsu đủ để hòa nhịp với nhịp tim của Chúa,
và nhìn thế giới từ góc nhìn của sự mật thiết đó, cầu nguyện từ sự mật thiết
đó, và ra đi trong yêu mến đến tìm Chúa Giêsu Phục sinh và hiểu được ý nghĩa của
ngôi mộ trống.
Các hình ảnh thần nghiệm được giải
nghĩa rõ nhất nhờ các nhà thần nghiệm khác. Nghĩ như thế,
tôi xin để lại cho các bạn một hình ảnh từ Đan phụ Sa mạc thế kỷ IV, Evagrius
Ponticus.
Ngực Đức Chúa
Vương quốc Ngài
Ai ngả vào đấy
Là thần học gia
Rev. Ron Rolheiser, OMI
