PHƯƠNG
PHÁP CHAY
Thánh François de Sales cảnh báo: “Người thích ăn chay
nghĩ mình là người rất đạo đức khi ăn chay, mặc dù tâm hồn họ đầy những giận
ghét. Họ quan tâm đến vấn đề điều độ, không dám đụng
lưỡi đến rượu bia, thậm chí cả nước lã, nhưng lại không ngần ngại uống cạn máu
người khác bằng việc gièm pha hoặc vu khống.” Thật đáng giật mình!
Trai Tịnh là từ Hán Việt. Chữ “trai” đồng nghĩa chữ “chay,” khác ở
chỗ là người ta chỉ nói “ăn chay” chứ không nói “ăn trai.” Chay Tịnh
đồng nghĩa với Trai Tịnh, nhưng từ Chay Tịnh được liên kết bởi một chữ Nôm và một
chữ Hán, còn từ Trai Tịnh thì cả hai chữ đều là chữ Hán.
Sách Phụng Vụ Các Giờ Kinh dùng chữ “trai tịnh” [CGKPV xuất bản
năm 1995, tr. 377], còn Điển Ngữ Thần Học Thánh Kinh dùng chữ “chay tịnh.”
[Giáo Hoàng Học Viện Piô X Đà Lạt xuất bản năm 1973, quyển 1, trang 210] Cả hai
cách dùng đều được chấp nhận.
Là Kitô hữu, ai cũng biết rằng Mùa Chay khởi đầu từ Thứ Tư Lễ Tro.
Và Mùa
Chay là Mùa Sám Hối, Mùa Hồng Ân, Mùa Cứu Độ. Tuy
nhiên, BIẾT là một chuyện, còn SỐNG là một chuyện khác.
Một chút tro được bỏ lên đầu (hoặc vẽ dấu + lên trán), gọi là xức
tro, là cách thể hiện lòng ăn năn sám hối, vì ai cũng chỉ là tội nhân bất xứng
trước Tôn Nhan Thiên Chúa: “Chẳng có ai nhân lành, trừ một mình Thiên
Chúa.” (Mc 10:18; Lc 18:19). Tuy nhiên, xức tro trên đầu
không quan trọng bằng xức tro trong tâm hồn!
Chúng ta là đầy tớ mà cũng chẳng làm nên trò trống gì, chỉ vô dụng
mà thôi (x. Lc 17:10).
Thế nhưng chúng ta PHẢI nên
thánh và PHẢI thánh thiện, vì Thiên Chúa là Đấng Thánh (x. Lv 11:44;
Lv 20:7). Động từ “phải” là một mệnh lệnh, không thể
không thực hiện, không làm không được. Do đó, chúng ta phải ăn chay, ăn chay để
sám hối, sám hối để được tha thứ, được thứ tha là được trong sạch, trong sạch
là công chính, công chính là nên thánh. Chuỗi liên kết tuyệt vời
quá! Việc ăn chay ví như chiếc hàm thiếc tra
vào mõm ngựa để kiềm chế các thói xấu, không cho nó “chứng.”
Nói đến ăn chay, ai cũng biết là nhịn ăn và nhịn uống. Nhưng
đó mới là ăn chay phần xác. Vấn đề quan trọng hơn là phải ăn chay tinh
thần. Ăn chay có vẻ đơn giản mà lại không hề đơn
giản, thậm chí có gì đó nhiêu khê chứ không như chúng ta tưởng. Cái
gì cũng cần có bí quyết, ăn chay cũng vậy, tức là phải biết cách. Cũng giống như ăn kiêng – một dạng ăn chay, nếu
áp dụng không đúng cách sẽ “lợi bất cập hại,” có thể nguy hiểm tới tính mạng.
Ăn chay thế nào mới đúng cách? Ăn
chay thế nào mới đẹp lòng Thiên Chúa? Chữ “trai tịnh” hay lắm. Chữ
“trai” là ăn chay, chữ “tịnh” là không nói (tịnh khẩu). Nghĩa
là ăn chay cả phần xác lẫn phần hồn. Để ăn chay đúng cách và làm đẹp lòng Thiên
Chúa, ngôn sứ Isaia cho chúng ta biết bí quyết ăn chay qua trình thuật Is
58:1-10. Trong trình thuật này, “cách ăn chay đẹp
lòng Thiên Chúa” được phân ra hai phần SAI và ĐÚNG.
I.
CÁCH ĂN CHAY SAI
Sai nghĩa là không đúng. Chắc chắn Thiên Chúa không thích và loại
trừ “cách ăn chay sai.” Nhưng Ngài ghét cách ăn chay như thế nào? Sách
Isaia cho biết mấy cách này:
1. Ăn
chay mà vẫn lo kiếm lợi, vẫn áp bức mọi kẻ làm công cho mình.
2. Ăn
chay mà vẫn đôi co cãi vã, nắm tay đánh đấm thật bạo tàn. Chính ngày các ngươi muốn ăn chay để tiếng các
ngươi kêu thấu trời cao thẳm thì các ngươi lại ăn chay không đúng cách.
Ngôn sứ Isaia thẩm vấn: “Phải chăng đó là cách ăn chay mà
Ta ưa chuộng trong ngày con người phải thực hành khổ chế? Cúi
rạp đầu như cây sậy cây lau, nằm trên vải thô và tro bụi, phải chăng như thế mà
gọi là ăn chay trong ngày các ngươi muốn đẹp lòng Đức Chúa?” (Is 58:9).
Mỗi chúng ta tự trả lời thế nào? Đừng
biện hộ hoặc viện cớ: Vì, bởi, tại,... Nhịn ăn, nhịn uống đến nỗi mệt mỏi, lả người,
thế mà miệng vẫn chửi rủa, thấy ai làm gì không vừa ý mình thì giận hờn, tức tối,
rồi xỉa xói, mỉa mai, ngồi lê đôi mách, thêm chút hành và thêm chút tỏi cho câu
chuyện “đậm đà gia vị,”… Ăn chay không khéo sẽ hóa “phi ăn chay,” tốt
lành chẳng thấy đâu mà chỉ thấy nguy hại, phúc đức chẳng thấy đâu mà lại thấy tội
lỗi gia tăng. Khủng khiếp quá!
II.
CÁCH ĂN CHAY ĐÚNG
Chắc chắn Thiên Chúa ưa thích và chấp nhận “cách ăn chay đúng.” Nhưng
Ngài ưa thích cách ăn chay như thế nào? Sách Isaia cho biết mấy
cách này:
1. Mở xiềng
xích bạo tàn, tháo gông cùm trói buộc, trả tự do cho người bị áp bức, đập tan mọi
gông cùm.
2. Chia
cơm cho người đói, rước vào nhà những người nghèo không nơi trú ngụ, thấy ai
mình trần thì cho áo che thân, không ngoảnh mặt làm ngơ trước người anh em cốt
nhục.
Nếu chúng ta ăn chay hợp ý Chúa, chúng ta không chỉ được xá tội mà
còn được hưởng nhiều thứ khác: “Bấy giờ ánh sáng ngươi sẽ bừng lên như
rạng đông, vết thương ngươi sẽ mau lành. Đức công chính ngươi sẽ mở đường phía trước, vinh quang Đức Chúa
bao bọc phía sau ngươi. Bấy giờ, ngươi kêu lên, Đức Chúa sẽ nhận lời,
ngươi cầu cứu, Người liền đáp lại: ‘Có Ta đây!’ Nếu ngươi loại khỏi nơi ngươi ở
gông cùm, cử chỉ đe dọa và lời nói hại người, nếu ngươi nhường miếng ăn cho kẻ
đói, làm thoả lòng người bị hạ nhục, ánh sáng ngươi sẽ chiếu toả trong bóng tối,
và tối tăm của ngươi chẳng khác nào chính ngọ.” (Is 5:8)
Chắc chắn chỉ khi nào chúng ta thực hành như vậy thì Thiên Chúa mới
vui lòng và chấp nhận lời cầu xin của chúng ta: “Đức Chúa sẽ không ngừng
dẫn dắt ngươi, giữa đồng khô cỏ cháy, Người sẽ cho ngươi được no lòng; xương cốt
ngươi, Người sẽ làm cho cứng cáp. Ngươi sẽ như thửa vườn được tưới đẫm như mạch
suối không cạn nước bao giờ.” (Is
58:11).
Lạy Thiên Chúa, xin mau đến cứu giúp con, muôn lạy Chúa, xin mau
phù trợ, (Tv 70:1) xin hướng dẫn con biết cách ăn chay hợp với Thánh Ý Ngài,
trong Mùa Chay này và suốt đời con.
Trầm Thiên Thu