GIÀ ĐI
NHƯ MỘT TU VIỆN TỰ NHIÊN
Tu viện là gì? Tu viện hoạt động như thế nào? Thánh Biển Đức (480-547 TCN) được xem là
nhà sáng lập đời sống tu viện Tây phương, ngài có lời khuyên như luật căn bản
cho các tu sĩ của ngài: Hãy ở trong phòng của mình, nó sẽ dạy anh em mọi điều
anh em cần biết. Hiểu cho đúng, đây
là một ẩn dụ phong phú, chứ không phải lời khuyên theo nghĩa đen. Khi nói đến một tu sĩ ở trong phòng và để
việc đó dạy mình những gì mình cần biết, ngài không nói đến căn phòng tu sĩ
trong tu viện. Ngài đang nói đến
tình trạng sống hiện tại của một tu sĩ hay của bất kỳ ai.
Đôi khi, điều này
được linh đạo Kitô giáo gọi là trung thành với bổn phận hiện tại. Ý nghĩa là nếu chúng ta trung thành với
tình yêu và có thiện tâm với tình trạng cuộc sống hiện tại của mình, thì cuộc sống
tự nó sẽ làm cho chúng ta trưởng thành và nhân đức. Ví dụ, một người mẹ hy sinh, tận tụy hết
lòng nuôi con, bà sẽ trưởng thành và vị tha qua quá trình bà. Nhà của bà sẽ là căn phòng tu sĩ của bà và
nói theo ẩn dụ, bà sẽ là tu viện trưởng của tu viện mình (cùng vài tu sĩ rất nhỏ
tuổi) và việc ở trong tu viện này, là mái nhà của bà, nó sẽ dạy cho bà mọi điều
bà cần biết. Bà sẽ nuôi dạy con cái, nhưng con cái cũng sẽ
nuôi dạy bà. Tình mẫu tử sẽ dạy
bà những gì bà cần biết và sẽ làm cho bà thành một vị trưởng bối khôn ngoan, một
Khôn ngoan kinh điển và gương mẫu.
Quá trình già đi
chính là một tu viện tự nhiên. Nếu sống đủ lâu, cuối cùng quá trình già đi sẽ
biến tất cả mọi người thành tu sĩ. Các tu sĩ có bốn lời khấn: khó nghèo, khiết
tịnh, vâng phục và kiên vững. Quá trình già đi (dường như tàn nhẫn) đưa
chúng ta đến với việc bị loại ra rìa, phải phụ thuộc vào người khác, mất đi đời
sống tình dục năng nổ, và đi vào tình trạng sống không lối thoát, có thể nói là
áp đặt bốn lời khấn đó lên chúng ta. Nhưng như lời khuyên của Thánh Biển Đức, điều
này có thể dạy cho chúng ta mọi điều chúng ta cần biết, và nó có sức mạnh độc
nhất vô nhị làm chúng ta trưởng thành một cách rất sâu sắc. Các tu sĩ có những bí quyết đáng để chúng ta học
hỏi. Quá trình già đi
cũng vậy.
Đây có thể đem lại
hiểu biết đặc biệt về cách chúng ta có thể biến những ngày tháng cuối đời và
cái chết của chúng ta thành một món quà tận căn cho người khác. Trong những thế kỷ đầu của Kitô giáo, tử đạo
là cách lý tưởng để một tín hữu kết thúc hành trình dương thế. Nó được xem là cách triệt để để noi gương
Chúa Kitô và biến cái chết của mình thành một ơn. Dĩ nhiên, sau khi Kitô giáo thành quốc giáo và
các đại đế không còn giết hại Kitô hữu nữa, thì chuyện này cần được suy nghĩ lại.
Từ đó đã có nhiều
nỗ lực để tử đạo có thể hiểu theo nghĩa bóng. Có một cách phổ biến là sau khi nuôi dạy
con cái trưởng thành và đến tuổi về hưu, hai vợ chồng sẽ rời nhau và mỗi người
đến một tu viện để sống phần đời còn lại như tu sĩ.
Các nhà thần nghiệm
Kitô giáo kinh điển nói, trong giai đoạn cuối đời, chúng ta nên đi vào điều mà
họ gọi là đêm tối tâm hồn, cụ thể là chúng ta chủ động đưa ra quyết định triệt
để dựa trên đức tin, bước vào một tình trạng sống mà chúng ta không còn chăm
sóc cho bản thân mình, mà phải tin tưởng, với một đức tin thuần túy nhất, rằng Thiên
Chúa sẽ chu cấp cho chúng ta. Điều này cũng tương tự với linh đạo của Ấn
giáo, cho rằng trong giai đoạn cuối cùng, trưởng thành trọn vẹn của cuộc đời,
chúng ta nên trở thành môn đệ sannyasin, hành khất già thánh thiện.
Tôi nghĩ rằng, hầu
hết chúng ta sẽ không bao giờ chủ động cắt đứt mọi an toàn cũ của mình để đặt
mình vào tình trạng mà chúng ta bất lực trong việc chu toàn và chăm sóc bản
thân. Nhưng đây là lúc
thể hiện vị trí của mình một cách tự nhiên. Quá trình già đi sẽ làm điều đó cho chúng
ta. Nó sẽ biến chúng
ta thành môn đệ sannyasin và đưa chúng ta vào đêm tối tâm hồn.
Như thế nào? Khi già đi, sức khỏe suy yếu và thấy bị đẩy ra
rìa hơn, không còn một vị trí quan trọng trong xã hội, chúng ta sẽ dần mất đi
năng lực tự chăm sóc cho bản thân. Cuối cùng, nếu sống đủ lâu, hầu hết chúng ta sẽ
chuyển sang sống trong cơ sở hỗ trợ sinh hoạt, và nó là một tu viện tự nhiên.
Đúng là một ẩn dụ
quá thích hợp! Cơ sở hỗ trợ sinh hoạt như một tu viện tự
nhiên. Ẩn dụ này cũng
thích hợp cho ý nghĩa của việc (bị cưỡng bách) bước vào đêm tối tâm hồn và việc
làm môn đệ sannyasin, hành khất già thánh thiện. Thực chất nó mang ý nghĩa: khi ai đó sống
trong cơ sở hỗ trợ sinh hoạt, thì dù người đó là triệu phú hay người bần cùng,
thì luật cũng như nhau. Vì chúng ta không
thể chăm sóc cho bản thân (và thật sự là không cần phải làm thế), thì chúng ta
sống một cuộc sống tu viện vâng phục và phụ thuộc.
Khi cần hỗ trợ
sinh hoạt, là chúng ta sống theo tiếng chuông tu viện và chết như một hành khất
già thánh thiện.
Rev. Ron Rolheiser, OMI