Gần đây Frank Bruni có viết một bài bình luận ngắn trên tờ New York Times với tựa đề Những cái giá của Độc thân. Bài viết này dù có tính khiêu khích nhưng lại công tâm. Bruni gần như đặt ra một loạt câu hỏi khó và cấp thiết. Nhìn vào một loạt những tai tiếng tình dục đã làm nhơ uế hàng linh mục Công giáo La Mã trong nhiều năm qua, Bruni cho rằng đã đến lúc để tái thẩm định đời sống độc thân với một cái nhìn chân thật và dũng cảm đồng thời hãy tự hỏi chính mình rằng liệu mặt trái của đời sống này có lớn hơn những lợi ích tiềm tàng của nó hay không. Thật sự thì Bruni không cân đo rạch ròi lắm về vấn đề này, ông chỉ nêu ra rằng độc thân, khi sống theo lời khấn sẽ mang lại nhiều nguy hại hơn là khi tự nguyện sống bình thường như thế. Đến gần cuối bài, ông viết như sau: “Văn hóa độc thân mang mối nguy hại là ngăn trở sự phát triển (tính dục) và biến các xung lực tính dục thành những thứ lệch lạc và lén lút. Nó hạ giá một quan hệ căn bản và có lẽ là không thể cưỡng lại được của con người. Có ai tự hỏi rằng liệu có một số linh mục cố để có được quan hệ đó dù là trong lén lút, khinh suất, và đôi khi là theo những cách rất tiêu cực, hay không?’
Đó không phải là một câu hỏi thiếu tôn trọng, nhưng là một câu hỏi cấp thiết mà chúng ta cần phải dũng cảm dối diện: Liệu độc thân có thực sự là một tình trạng bất thường của con người hay không? Liệu nó có mang nguy cơ ngăn cản phát triển tính dục hay không?
Thomas Merton đã từng được một nhà báo hỏi rằng độc thân là thế nào. Tôi cho rằng câu trả lời của ông sẽ làm kinh ngạc những ai mộ đạo vì ông tán thành quan điểm của Bruni. Ông trả lời như sau: “Độc thân là địa ngục! Bạn sống trong cô đơn mà chính Thiên Chúa đã từng lên án khi Ngài nói: ‘Không tốt khi sống một mình!’” Tuy nhiên, khi chấp nhận điều này, Merton cũng ngay lập tức nói rằng độc thân dù không phải là tình trạng của con người trong dự định của Đấng Tạo Hóa, vẫn không có nghĩa là nó không thể mang tính sinh sôi và nảy nở tuyệt vời, và có lẽ sự nảy nở độc nhất vô nhị của nó chính là điều nó thể hiện một cách đặc biệt và bất thường đến như thế nào.
Xét về căn bản, điều Merton có ý muốn nói, độc thân là bất thường và buộc bạn phải sống một tình trạng không theo ý của Đấng Tạo Hóa, nhưng bất chấp sự bất thường, và cũng có thể là do chính sự bất thường này, mà độc thân có thể sinh sôi vô cùng, cả cho người đó và cho những ai chung quanh họ.
Tôi biết điều này đúng, vô số người khác cũng vậy, là một Kitô hữu và một con người, tôi đã được giáo dục sâu sắc nhờ đời sống của những người độc thân theo lời khấn, nhờ vô số linh mục, nữ tu, và tu sĩ những người mà đời sống của họ đã ăn sâu vào tôi, và ‘sự bất thường’ đích thực đã làm họ sinh hoa trái diệu kỳ.
Hơn nữa, bất thường có sức hấp dẫn riêng của nó: Khi là một linh mục trẻ, tôi làm linh hướng cho một thanh niên đang lo không biết có nên gia nhập Dòng Hiến Sĩ Đức Mẹ của chúng tôi, hay nên kết hôn. Đó là một quyết định đầy phức tạp, vì anh ấy muốn cả hai. Và dù trong nhận thức anh có một điều gì đó quá lãng mạn viễn vông khi nghĩ về cả hai điều này nhưng anh cũng có một mức độ chính chắn lạ thường. Đây là những gì anh ấy bày tỏ về vấn đề tiến thoái lưỡng nan của mình:
Tôi là con cả trong gia đình và chúng tôi sống ở nông thôn. Khi mười lăm tuổi, một tối nọ ngay trước bữa chiều, bố tôi, lúc đó vẫn còn trẻ, bị một cơn đau tim. Chẳng thể gọi được chiếc xe cấp cứu nào. Chúng tôi đưa ông ấy vào xe và mẹ tôi ngồi ở băng ghế sau để giữ ông, còn tôi, một thiếu niên đang hoảng loạn, lái xe đến bệnh viện cách đó 15 dặm. Bố tôi chết trước khi đến được bệnh viện. Thật là đau đớn, nhưng cũng có nét đẹp trong đó. Bố tôi đã chết trên tay mẹ tôi. Vẻ đẹp thương tâm đó đã khắc sâu vào lòng tôi. Trong ý nghĩ, trong tưởng tượng, tôi luôn luôn muốn được chết trong tay vợ mình. Và đối với tôi, điều ngần ngại lớn nhất khi muốn gia nhập Dòng và làm linh mục chính là đời sống độc thân. Nếu làm một linh mục, tôi sẽ không được chết trong tay bất kỳ ai. Tôi sẽ chết như những người độc thân khác!
Rồi một ngày, khi cầu nguyện, cố để nhận thức cho rõ chuyện này, tôi lại thấy được một điều khác: Chúa Giêsu không chết trong tay của người bạn đời, Ngài chết cách khác, cô đơn và lẻ loi. Tôi luôn luôn lo về sự cô đơn của đời sống độc thân, và luôn luôn bị cuốn hút bởi những người như Soren Kierkegaard, Mother Theresa, Dorothy Day, Thomas Merton, Jean Vanier, và Daniel Berrigan, những người không chết trong vòng tay của một người bạn đời. Trong cách chết đó, cũng có một vẻ đẹp thực sự!
Bruni đã đúng khi cảnh báo rằng độc thân là bất thường và đầy nguy hại. Nó có mối nguy ngăn trở phát triển tính dục và đặc biệt là hạ giá một mối quan hệ nhân bản căn bản và có lẽ là không thể cưỡng lại. Một trong những tín điều nhân học căn bản mà Kinh thánh dạy cho chúng ta nằm trong câu chuyện Thiên Chúa tạo ra cặp cha mẹ đầu tiên và lời của Ngài: Không tốt (và nguy hiểm) khi con người sống một mình! Độc thân buộc người ta sống trong cô đơn mà chính Thiên Chúa đã lên án, nhưng cũng chính trong đời sống độc thân mà Chúa Giêsu đã chết vì chúng ta, một cái chết có lẽ là sinh ích nhất trong lịch sử nhân loại.
Ronald Rolheiser
J.B. Thái Hòa dịch
