Chúa nhật hôm nay,
trước lễ Giáng Sinh, Giáo hội đề nghị chúng ta nghe "loan báo việc sinh
Đức Giêsu cho Giuse".
Mátthêu viết: "Mẹ
Người là bà Maria đã đính hôn với Giuse" Đính hôn hay thành hôn có nghĩa
là "đến với, phối hợp với một người nào đó," chỉ việc chung sống vợ
chồng. Cô thiếu nữ Dothái được đính hôn vào khoảng tuổi 12, thoát khỏi quyền
giám hộ của người cha để ở dưới quyền giám hộ của người chồng vào lúc 13-14
tuổi. Theo phong tục và hôn nhân của người Dothái, đính hôn đã là thành vợ
chồng trước pháp luật, nhưng việc rước dâu thường cách xa lễ đính hôn, có khi
cả năm trời. Thường thì hai người không chung sống trước khi rước dâu, nhưng
giả thiết có con với nhau trong giai đoạn này, đứa con vẫn là con hợp pháp.
Maria đã đính hôn với
Giuse, nghĩa là cả hai như các cặp hôn nhân khác, có dự tính thành vợ chồng.
Nhưng trước khi hai ông bà về chung sống, bà đã có thai do quyền năng Chúa
Thánh Thần. Người ta đặt câu hỏi: Ông Giuse có biết việc Đức Maria thụ thai bởi
quyền năng Thánh Thần, trước khi Thiên thần báo tin không? Sự công chính của
Giuse ở chỗ nào?
Theo nhiều nhà chú
giải, Giuse công chính không theo nghĩa vâng lời lề luật. Vì chẳng có luật nào
buộc phải ly dị người mới đính hôn (Đnl 22,13-21; 23-27), luật chỉ dạy ly dị
khi hôn nhân đã hoàn hợp (Đnl 24,1). Đàng khác âm thầm ly dị, Giuse lại càng
bất tuân lề luật. Vì chứng thư ly dị chỉ có giá trị pháp lý, khi mang tính cách
chính thức công khai. Vả lại, ly dị âm thầm như thế không thể giữ bí mật được
lâu, trong một ngôi làng nhỏ bé như Nadarét. Đàng khác, nếu Giuse coi Maria vô
tội, ta không thể hiểu được tại sao ông lại nghĩ đến chuyện ly dị bà, vì pháp luật
đâu cho phép. Xét như là hôn phu, ông có bổn phận bảo vệ hôn thê vô tội, chống
lại mọi nghi ngờ vô bằng cứ của kẻ khác.
Hơn nữa, trong Tin
mừng của Mátthêu, chỉ duy nhất Giuse được gọi là công chính, tựa như Abel người
công chính. Abel công chính không phải theo luật, vì lề luật chỉ được công bố
với Maisen, nhưng vì kính sợ Thiên Chúa. Vì thế, không thể cắt nghĩa đức công
chính của Giuse " theo luật" được, nhưng công chính vì kính sợ Thiên
Chúa.
Nhiều nhà chú giải cho
rằng: Trước khi Thiên sứ loan báo, Giuse đã biết Maria có thai bởi quyền năng
Thánh Thần, có thể do chính Maria tiết lộ, tâm sự với người mình đính hôn, hay
đúng hơn mẹ của Maria, theo tập quán Đông phương. Vì thế, điều làm cho Giuse
băn khoăn, không phải vì tiết hạnh của Maria, song là sự thụ thai huyền nhiệm
của nàng. Trước mầu nhiệm ấy, Giuse nghĩ: Ông không có quyền đem về nhà một kẻ,
Đức Giavê đã dành riêng cho Người, ông không có quyền làm cha đứa con không
phải là của ông. Ông nhận ra quyền làm Cha của Trẻ này là chính Thiên Chúa, còn
ông, không được coi như cha của đứa con đó.
Thật thiêng thánh!
Trước mầu nhiệm ấy, Giuse muốn rút lui và cẩn thận không muốn tiết lộ mầu nhiệm
thiên linh ấy nơi Maria (Theo Origène và Eusèbe, từ "deigmatisai" =
tiết lộ, không bao hàm ý nghĩa xấu: tố giác, bêu nhục như từ Paradeigmatisai;
Touon cũng dịch là tiết lộ, bầy tỏ). Giuse phản ứng như hết thảy mọi kẻ công
chính trong Kinh thánh, trước việc Thiên Chúa can thiệp vào đời họ: như Maisen
cởi giầy trước bụi gai rực cháy, như Isaia khiếp đảm trước việc xuất hiện của
vị Thiên Chúa ba lần thánh (Is 6,3-4), như Êlisabét hỏi tại sao mình được Mẹ
Thiên Chúa đến thăm (Lc 1,39-45), như Phêrô cúi mình thưa: "Lạy Chúa, xin
hãy xa con vì con là kẻ tội lỗi." Tuy nhiên, "đang khi Giuse toan
tính lìa bỏ Maria, thì kìa sứ thần Chúa hiện đến báo mộng cho ông rằng:
"Này ông Giuse, con cháu Đavít, đừng ngại đón bà Maria vợ ông về."
Giuse kính sợ Thiên Chúa, không phải vì lề luật
Lm. Giuse Nguyễn An
Khang
