GIỚI RĂN MỚI ở đâu?
Từ khi có con người xuất hiện trên địa
cầu, thì đã có yêu thương. Yêu thương hạn hẹp nhất là giữa người nam và người
nữ, để làm phát sinh ra những con người mới. Yêu thương mở rộng thì coi mọi
người là anh em. Khổng Tử với thuyết “tứ hải giai huynh đệ,” Mạnh Tử thì nói rõ
hơn bổn phận với những anh em (huynh đệ) đó, bằng thuyết Kiêm Ái : Yêu tất cả.
Đức Phật với chủ trương từ bi cũng chẳng muốn loại trừ ai ra khỏi quĩ đạo yêu
thương. Và trong Cựu Ước, sách Luật Lêvi 19,18 đã ghi rõ lệnh của Đức Chúa:
“Hãy yêu thương người khác như chính mình.” Tức là đâu đâu, thời nào cũng có
yêu thương. Vậy tại sao khi nói với các môn đệ trong bữa ăn ly biệt, Đức Giêsu
lại nói : Thầy ban cho anh em một điều răn mới, mà chẳng thấy mới ở chỗ nào, vì
cũng là nội dung : hãy yêu thương nhau.
Chuyện yêu thương đã xưa như trái đất,
cũ như con người mà Chúa Giêsu lại cứ gọi là mới. Vậy vì Chúa cố ý gọi là mới –
mới đến nỗi Ngài gọi đó là luật của riêng Ngài : Đây là điều răn của Thầy (Ga
15,12), nên ta thử tìm hiểu xem, giới luật mới, mới ở điểm nào ?
Người ta đã tìm ra được ba, bốn điểm
“mới”. Thánh Âu-cu-tinh cũng có một bài phân tích rất hay về cái mới này :
những con người mới hát bài ca mới. Hôm nay chỉ nói 2 điểm. Gọi là Luật mới :
vì nó mới trong tư cách và mới trong thế cách.
1) Mới trong tư cách
Khi một quốc gia được tuyên bố độc lập,
hoặc khi có cuộc đảo chánh hay thay ngôi đổi chủ, người ta viết một Hiến pháp
mới. Hiến Pháp là luật căn bản của một Nước. Nhiều khi cùng một thể chế, nhưng
có sự đổi ngôi, thay vị, người ta cũng viết Hiến pháp mới, như Hiến Pháp đệ II
Cộng hoà của Việt Nam thời TT Thiệu so với Đệ I Cộng Hoà thời TT Diệm. Ở Pháp
có Hiến pháp đệ ngũ cộng hoà thời TT De Gaulle... Những Hiến pháp đó cũng lấy
lại những chất liệu trong hiến pháp cũ hay Hiến pháp của những quốc gia tiên
tiến… nhưng vẫn mang tên là Hiến pháp mới, Hiến pháp của riêng Nước mình, vì
đây là Hiến Pháp của một nước, một dân tộc trong tư cách mới, trong vị thế mới.
Năm 1250 trước Công nguyên tại núi
Si-nai, bán đảo Ai cập, Đức Chúa đã ký một giao ước với Mô-sê để thành lập một
Dân tộc: Dân Israel – Dân của Chúa. Hiến Pháp của Dân Israel là thập giới ghi trên bia
đá. Máu để ký giao ước là máu chiên bò được rảy trên bàn thờ và trên Dân.
1283 năm sau tức năm 33 sau Công nguyên,
Đức Giêsu đã ký một giao ước mới – dĩ nhiên là sẽ có lề luật mới. Luật không
ghi trên bia đá nữa, mà ghi trong trái tim bằng Thần khí (Ed 31, 25-28 ) và máu
để ký giao ước mới là Máu Chúa : “Này là chén Máu Thầy, máu giao ước mới.” Tuy
Giao ước mà Đức Giêsu ký vẫn còn dây mơ rễ má với giao ước cũ, dân mà Đức Kitô
thiết lập vẫn liên tục với dân cũ, nhưng đã được gọi là Dân mới rồi. Dân tộc
mới, Giao ước mới, thì lề luật phải mới và người dân sống trong tư cách mới.
Công đồng Vatican II mô tả Nước mới, Dân mới này như sau: (số 9):
Có Thủ lãnh (Tổng thống, Chủ tịch, Vua)
là Đức Kitô.
Có biên giới là vô biên (không chỉ gói
gọn trong nước Israel)
Có cùng đích là Nước Trời.
Có Hiến Pháp là điều răn mới
Có Qui chế – quốc tịch là chức vị và sự
tự do của con cái Chúa.
Vậy ta có thể tóm điểm mới thứ nhất như
thế này : Đây là luật mới, vì ở trong một Dân mới là Giáo Hội, một Nước mới là
Nước Trời. Và người dân trong nước này có quốc tịch mới, vị thế mới, tư cách
mới là con cái Chúa.
Yêu người khác trong tư cách mình là con
Chúa, chứ không phải trong tư cách người nô lệ, như nô tì Isaura nữa !
2) Mới trong thế cách
Tức là mới trong cách thế. Nói nôm na
hơn, mới nơi chữ như.
Khi chúng ta nói đẹp : đẹp như tiên
giáng trần, đẹp như Tây Thi, đẹp như Điêu Thuyền… thì khác, mà “đẹp” như Chung
vô Diệm thì lại khác xa ! Nó khác, nó mới là ở chữ như.
Khi chúng ta nói về mầu sắc, thí dụ
trắng, thì có thể trắng như vôi, trắng như tuyết, trắng như trứng gà bóc… mỗi
cái như là một cái khác…
Cũng như căn nhà trước đây ta quét vôi
trắng : trắng như vôi. Nay ta cạo vôi ra, xịt sơn nước Thái Lan, ta có căn nhà
mới, trắng tinh !
Cũng là yêu thương, nhưng yêu thương
trong luật cũ thì “yêu tha nhân như chính mình.” Còn yêu thương trong Luật mới
là yêu thương như Chúa yêu ta. “Thầy ban cho anh em giới luật mới là : hãy yêu
nhau như chính Thầy đã yêu anh em”. Mà Chúa yêu ta với cách thế nào, ta đã rõ :
yêu đến cùng. Yêu đến hi sinh mạng sống vì người mình yêu.
Hai người tình, yêu nhau sẵn sàng chết
cho nhau ; người mẹ kia bị ung thư đã không hoá trị, xạ trị, để cho bào thai
được sống. Khi con đỏ hít hơi chào đời, mẹ trút hơi lìa đời. Con vuông mà mẹ
không tròn. Người mẹ đó là nữ thánh Gioanna.
Và xa hơn tình vợ chồng, tình mẹ con,
tình bạn, ta có tình đồng loại : người tù số 16670 tại trại tập trung Auschwitz
tức linh mục phan sinh Maximilianô Kolbe, người Ba Lan đã chết thay cho người
tù khác Francois Ga-jo-nic-zek. Đó là những gương mẫu về chữ như : Yêu người
như Chúa yêu ta. Yêu người như Thầy yêu thương.
Có một bà đạo đức kia bệnh nặng. Bạn bè
đến thăm an ủi, và cầu nguyện : Lạy Chúa, Chúa biết người này yêu Chúa biết
bao! Bà bệnh liền chen vào : Các bạn đừng thưa với Chúa như thế. Các bà có biết
khi Maria và Matta đến với Chúa để nói về Lazaro, em họ đang bệnh nặng, các bà
ấy nói gì không ? Các bà không thưa với Chúa: thưa Thầy, kẻ yêu Thầy đang bệnh,
mà là kẻ Thầy yêu mến đang bệnh. Bà bệnh nói tiếp, không phải tình yêu tôi đối
với Chúa làm tôi lành bệnh, mà là tình Chúa yêu tôi làm tôi mạnh sức. Tức là
không phải yêu như tôi đây yêu Chúa, mà là như Chúa yêu tôi đây. Tôi yêu Chúa
thì có hạn, nhưng Chúa yêu tôi thì vô cùng.
Thánh Phaolo đã nói đến chiều cao, chiều
sâu, chiều dài, chiều rộng của tình Chúa yêu con người (x. Ep 3, 18). Và cũng
có người đã tìm ra chiều cao, sâu, rộng dài của tình yêu Chúa như thế này :
Yêu người như người yêu người là bậc
thấp, là luật cũ của Cựu Ước.
Yêu người như Chúa yêu người là bậc cao,
là luật mới của Tân Ước.
Nhưng chúng ta còn được kêu gọi đạt tới
cái mới tinh, cái cao chót vót của luật yêu thương nữa. Yêu người như Chúa yêu
Chúa : Xin cho họ nên một. Như Cha và Con là một. (Vợ chồng yêu nhau nên một,
tuy hai là một, nhưng vẫn còn ranh giới vì còn trong thân xác, nên tuy một mà
hai. Còn yêu như Chúa Cha yêu Chúa Con trong Chúa Thánh Thần thì nên một trọn
vẹn).
Chúng ta phải làm sao, trong Vương Quốc
mới, giấy căn cước của ta ghi dấu vết riêng không phải là nốt ruồi trên mép,
vết sẹo nơi tai… mà là yêu thương. “Kìa họ yêu nhau đến chừng nào.” (x. Cv
1-2). “Người ta cứ dấu này mà nhận biết các con là môn đệ Thầy, là các các yêu
thương nhau, … như Thầy yêu các con.”
Năm nay là Năm Đức Tin, cha ông của
chúng ta truyền đức tin lại cho chúng ta và đã từng làm được chuyện đó : Chính
trong bản báo cáo dài 98 trang khổ lớn của cha Gaspar d'Amaral viết bằng tiếng
Bồ Đào Nha từ kinh đô Thăng Long ngày 31-12-1632 gửi cha André Palmeiro ở
Macao, chẳng những thuật lại những kết quả truyền giáo lớn lao, mà còn ghi nhận
rằng "người lương dân gọi bổn đạo là những người theo đạu yêu nhău".
Thật là tuyệt vời! Người lương không biết đặt tên cho nhóm người theo đạo mới
này là đạo gì, đã nghĩ ngay đến cách họ sống mà đặt tên : Đạu yêu nhău. Mặc dầu
đây là bản văn tiếng Bồ Đào Nha, nhưng tác giả có chêm một số chữ Quốc ngữ thời
đó, như đạu, yêu nhău (ley de se amar), đàng ngoày, đàng tlão, đàng tlên ...,
là thứ chữ Palmeiro chẳng hiểu gì, cả đến người Việt cũng chưa biết.
Với tư cách là người con, hãy yêu nhau
như Chúa yêu, vậy là ta chu toàn luật mới của Chúa.
Anphong
Nguyễn Công Minh, ofm
